Dit is het verhaal van een tocht diep in de brousse die eindigt bij een GSM-mast. 

Hoewel ze 2 jaar verschillen gedroegen ze zich  als een  tweeling. Waar de ene was, was de andere nooit ver en hun leefwereld is gelijklopend. Na hun studententijd zijn de broers Oloff en Muir met  vrienden in  een  4x4 wagen low-budget vertrokken  van hun thuisland Zuid-Afrika naar Egypte. Terug ging langs de westkant  van Afrika, maar het geld  raakte op en de auto werd  verkocht. Die auto werd omgeruild voor goedekope logies en zo  belandden ze bij de, onder verwegzeilers bekende, Cercle de Voile de Dakar in Senegal. Daar op het terras besloten ze om met een zeilboot de wereld rond te zeilen en daarvoor 20 jaar te nemen want  tussendoor moet er ook gewerkt worden. Hun  aluminium boot Ongemak werd na  6 jaar lassen en timmeren met een kraan over hun tuinhek getild  en werd 5 km verder in de jachthaven van Johannesburg  te water gelaten. Dat was 2016.

Het was al donker toen ik met mijn  bijbootje terug naar Perspectiev  wilde varen en  Muir dat van hun  aanlegde. Ik kende Oloff veel beter dan hem en was dan ook verbaasd dat hij vroeg of ik met mijn Perspectiev, hun Ongemak   en hun moeder  via de   Surinamerivier , de Commewijnerivier en de  Cottica rivier  het binnenland wilde verkennen.  Ze hadden papieren en digitale kaarten  van de rivieren. 

“ Wanneer willen jullie vertrekken?”

“Morgen”

"Zo snel?"

Ik had dit altijd  willen doen   maar niet alleen omdat het zo afgelegen is. Misschien is het wel een vreemde reactie na ooit 15 dagen alleen op zee te hebben gevaren. 

Het zou  overmorgen worden. 

(Zoomen tot rivierniveau is mogelijk)

29/8/2019

Het eerste deel tot de monding van de Commewijne kenden we , je vaart er voorbij op weg naar Paramaribo en Domburg. De lat werd wel hoger gelegd dan bij een normale afvaart. Het doel  was om daar bij laagwater  te zijn zodat de eb ons tot daar een duwtje in de rug zou geven en de vloed ons verder het binnenland zou instuwen. Bovendien wilden we het ook zeilend proberen.  

Tot  voorbij het wrak van de gezonken  Duitse cargo “Goslar” dat al jaren bij Paramaribo boven water uitsteekt, lukte dat. Daarna werd de motor gestart en in zijn vooruit gezet. Bij het inrollen van de genua (voorste zeil) blokkeerde het mechanisme, net zoals bij de trans-Atlantische overtocht. Deze keer kon het onmiddellijk worden gefixt  en zonder schade. 

Op de plek waar het water van de  Commewijne tegen dat van de Surinamerivier botst en daardoor drastisch in snelheid afneemt, slaat het sediment  neer en ontstaat een ondiepe drempel die bij laag water met de nodige voorzichtigheid  overgestoken moet worden. 

(Boei die de ondiepte markeert bij de samenvloeiing van de Suriname en de Commewijne.)

Van dan af wordt deze relatief smalle rivier  dieper en dieper, tot een onwaarschijnlijke 30 meter. Makkelijk varen maar moeilijk ankeren op snel stromend en kronkelend water. Om stevig achter het anker te liggen moet de ketting verschillende keren de diepte van de rivier zijn. Hoe langer hoe zekerder, maar wanneer het tij op de rivier keert, zwaait de boot 180 graden zonder te weten of het met of tegen de richting van de wijzers zal zijn. Met andere woorden of  de boot en de ketting probleemloos een halve cirkel beschrijven rond het anker  via het midden van de rivier  of riskant  via de oever.  De ober in  het  restaurant van Frederiksdorp waar we rond 17.00  ankerden, vertelde  het verhaal dat er het jaar voordien een zeilboot zo in  de overhangende takken terecht kwam en zijn mast brak. 

Frederiksdorp is oude plantagenederzetting die sfeervol  gerestaureerd werd met een paradijselijke  tuin.  De slaven en nadien de loonwerkers zullen dat  ongetwijfeld anders hebben ervaren. Zeker rond 19.00 uur wanneer er gedurende een uur letterlijk een wolk van muggen neerstrijkt. 

Omdat het wachten was op het keren van het tij was er tijd  om in  het  dorp Johan en Margaretha  nog iets te iets te gaan drinken en vis te kopen  bij een vrouw die naast een smeulend houtvuurtje van kokosbast, bezig was er schoon te maken.  Tot nu toe nooit geweten dat de kokosnoot geen noot is maar een steenvrucht zoals kersen en perziken.

Ongemak en Perspectiev waren klaar voor een jungletocht  en gingen anker op.

Op het ogenblik dat dat de ankers 's avonds weer werden gedropt was  elk teken van bewoning  achter ons. Oloff, Muir en Pixy kwamen in hun kajak naar de Perspectiev  gepeddeld voor  vis  met in de pan gebakken frietjes. 

Ook hier weer de oneerlijke keuze tussen eten in snikhete kajuit of buiten gegeten worden door muggen.  Oneerlijk is het wel maar wel makkelijk.

Toen Pixy  onzeker via het laddertje terug in de wiebelende kajak overstapte vroeg ze zich af waarom ze dit toch doet. Waarschijnlijk om het leven van haar zonen te delen. 

31/8/2019

Door het ongunstige tijdstip van laagwater hadden we de dag voordien weinig vooruitgang geboekt. Nog zo een dag en we zouden de kans mislopen om Wan Hitti,  het eerste inheemse dorp, te bereiken.

Volgens plan werd er nu heel vroeg opgestaan om nog een deel van de eerste vloed mee te nemen, dan te ankeren en vervolgens weer te vertrekken voor de start van de tweede, ook al betekende dit tegen de stroom in varen.   Indien er daarna met de vloed zou worden doorgevaren tot donker zou het net nog haalbaar zijn.

Het werd een tocht tussen groene geluidschermen  met een achtergrond van woudgeluiden en opvliegende papegaaien, geschrokken van het geronk van de scheepsmotor.  De vloed duwde ons, mijl na mijl,  voorbij  Eiland 1 en 2  en bij de tweede vloed werd Eiland 3 bereikt. Weinig prozaïsche namen maar voor de schaarse bewoners is het zo wel onmiddellijk duidelijk waar het over gaat. Romantiek is hier  niet nodig.

Op het einde overviel me het gevoel dat een hele  dag compromisloos voor anker te liggen zonder motorgebrom  en 's nachts te genieten van de overvolle sterrenhemel ook bekoorlijk zou zijn geweest.  Het zij zo.  Weten dat we de volgende dag Wan Hitti zouden halen op voorwaarde dat we de volgende dag  gespaard zou blijven van pech was ook bevredigend. 

1/9/2019

Wanneer ik 's morgens voor de  eerste vloed het  anker  wilde binnenhalen  startte  de scheepsmotor niet.  De startmotor maakte slechts een luide halve slag. Niet dat vrij stille en trage zeurderige van starten met een lege batterij, die trouwens pas in Frans Guyana was vervangen. Iets verhinderde het draaien van de startmotor.

Perspectiev zat vast in het midden van ver, vlak voor de eindmeet.

Ongemak werd snel gevraagd om hun ankeropmaneuver te onderbreken.  De motorkap werd verwijderd maar er was niet iets dat het draaien belemmerde. Ook water, olie  en riemspanning waren OK, geen losse draden en  12,74 V was de batterijspanning.  Om uit te sluiten dat dit onder de kritische spanning ligt, toch  de zware maar 11 jaar oude, maar recent geladen,  zware reserve servicebatterij aangesloten. Ook dat leverde  niets op. 

Tegen beter weten in blijven proberen en na verschillende pogingen slaagde de  startmotor  er uiteindelijk in  om de krukas één keer rond te laten draaien maar  de diesel nam het niet over. 

Na nog meer pogingen lukte dat toch maar zou dit een eenmalig geschenk zijn?

'If  it works don’t touch it'.  Met twijfel gemengd met  hoop werd er vertrokken. Het het zo vertrouwde twijfel-met-hoopgevoel. 

Op naar Wanhatti waar Ongemak en Perspectiev met de neus op de realiteit werden gedrukt. Inheemse dorpen worden niet meer gedomineerd door de toren van de kapel maar door een Gsm-mast die nog hoger naar de hemel wijst en de bezoekers worden er als curiosum   gefotografeerd vanuit  een prauw. Het is nu officieel. Samsung heeft het statuut van Coca Cola  en is  ook diep in het regenwoud  doorgedrongen. 

Het zou interessant zijn om te onderzoeken of er nu meer mensen zonder drinkbaar water zijn dan zonder wifi.  

Wel was de traditie overeind gebleven dat de chef, die hier dorpskapitein heet, al dan niet toestemming geeft om te ankeren en dat die welwillend kan worden gestemd met alcohol. 

Ook de spelende  kinderen die ik aansprak  om te weten waar de kapitein woonde vroegen meteen of  ik wat meehad voor hen.  Gelukkig waren ze best tevreden met het  roeien in het bijbootje. 

De kapitein sprak enkel een lokale taal maar was gelukkig geflankeerd door een bezoeker  die met een meisje uit het dorpje  was getrouwd en Nederlands sprak. De enige vage  poging om geschenken te ontvangen  kwam van deze man die liet uitschijnen dat het niet evident is om te vertalen. Ook hij deed  verder niet moeilijk en legde uit dat ik totaal  niet het juiste protocol volgde. De bezoeker doet eerst de aangevraag bij een onderchef of zelfs een onderonderchef die dan gaat overleggen met de dorpskapitein. Zoals gebruikelijk kwam  alles goed zonder geschenken of drank door respect te tonen. 

Wel wou de chef dat Muir hem zou onderzoeken. Muir, die gespecialiseerd is in luchtvaartgeneeskunde, geen stethoscoop bij had maar diplomatisch is, stelde wat belangstellende vragen en complimenteerde hem met zijn vrouw en haar goede zorgen.  

Wat later landde een zendelinge uit een naburig dorp met haar prauw. In het kerkje dat niet meer dan een houten hut  met ramen van kippengaas is, hield zij een dienst begeleid met een dwarsfluit. 

We konden niet lang blijven want Muir en Pixy zouden enkele dagen later  naar Zuid Afrika terugvliegen en het tij keerde al snel   richting Paramaribo. 

Tijdens de wandeling langs oever liepen we tussen badende mensen en  mooie prauwen  bestaand uit een uitgeholde boomstam met daarboven een plank als vrijboord.  Niemand die panikeert door het laagje water in de boot. 

Bij het  anker op gaan  zou nu duidelijk worden of de motor een tweede keer zou starten.  En dat gebeurde ook.

De vele ankerpogingen van de vorige avond had de batterij uitgeput  door het intensief gebruik van de ankerlier.  De  spanning van 12,74 V die ochtend moet juist onvoldoende zijn geweest.

Met deze geruststelling werd op beide boten de UP knop van de ankerlier ingeduwd  en vertrok Ongemak als eerste met gerust gemoed.   Anderhalve meter ketting werd op Perspectiev binnengehaald  waarna de lier slipte. Terug laten zakken en nog eens proberen. Weer 1,5 meter. Na enkele keren  op en af waarbij de automatische zekering ook af en toe afsprong,  drong het door dat het hierbij zou blijven. 

Ondertussen had Ongemak de bocht genomen en was uit het zicht maar gelukkig nog binnen het bereik van de walkietalkie.

De standaardprocedure om een anker te bevrijden is  er over heen te varen tegen de oorspronkelijke trekrichting in. Dat lukte en Perspectiev was weer vrij maar vaarde veel te traag voor het toerental. Er hing duidelijk iets aan dat steeds steeds meer tegenstribbelde naarmate er meer ketting werd ingehaald  tot het na 1,5 m, weer te veel werd. Maar wat? In de eerste wereld  ligt van alles op de bodem, autowrakken, een gedumpte ijskast of zit het anker vast in een ingegraven elektriciteits- of telefoonkabel.  Maar hier?  Het enige wat er is zijn bomen en nog eens bomen,  en die drijven.

Duiken in 13 meter diep troebel water met een stroming die steeds sterker zou worden, werd naar het koningrijk van de fantasten verwezen. 

Langszaam ging de boot dan maar richting ondiepe oever tot dat het anker weer volledig op de grond kwam te rusten. Dat betekende dat er weer 1,5 meter kon worden binnengehaald en we daarna weer weer een stuk dichter naar de wal kon gevaren worden. Dat lukte verschillende keren maar op een bepaald ogenblik moest er uitgekeken worden om niet aan de grond te lopen. Bij afgaand water zou dat dramatisch zijn . Deze procedure werd dan ook gestopt en werd er weer naar het midden van de rivier gevaren.  Het obstakel  in het anker miste nu de steun van de rivierbodem en  kantelde. Stevige takken kwamen boven water…!? Hoe kan dat? Hout drijft had ik op school geleerd  maar ik had  blijkbaar niet goed opgelt toen het ging over de enkele tropische soorten die een uitzondering vormen op deze regel. 

De volgende uitdaging was  Perspectiev te bevrijden van deze parasiet. De ketting opnieuw laten vieren was geen optie want het zou mee dalen en tenslotte weer op de bodem rusten.  

Met een worp werd een strop bevestigd aan de uitstekende takken en vastgesjord aan de boot zodat die  niet zouden zakken maar het anker wel.  Dit lukte en er werd snel vertrokken  om de verloren tijd in te halen.

Vreemd hoe een mens  midden in de jungle alles op alles moet zetten om een vliegtuig te halen.

(Dankie Oloff dat u van u boot na myne geswem het en die stuur gevat het sodat ek die anker kon bevry.) 

( Dank je Oloff om van je boot naar de mijne boot  te zwemmen en het roer over te nemen, zodat ik  het anker kon bevrijden.)

Die avond werd het anker gedropt in het midden van de rivier.  Om de batterijen te sparen werden de walkietalkies afgezet en werd er afgesproken dat er getoeterd zou worden indien we elkaar wat te melden hadden.

2/9

De zon was al een tijdje op toen ik getoeter hoorde van Ongemak  voor een praatje en ik greep naar de walkietalkie. Geen antwoord. Nog eens proberen en nog steeds geen antwoord.  Wanneer ik mijn hoofd naar buiten stak lag Ongemak  achter Perspectiev maar zonder teken van leven. Wanneer ik mijn hoofd 180° naar de boeg draaide, zag ik  een tankertje van Staatsolie al toeterend met een rotvaart op ons afkomen en ons behendig ontwijken. Op de brug stond de bemanning ons toe te zwaaien en foto's te nemen.  Indien we een paar honderd meter dichter bij de bocht voor anker  waren gegaan zou er meer drama op de foto's te zien zijn geweest. 

Het was de bedoeling om de komende nacht weer ter hoogte van Frederiksdorp voor anker te gaan maar het   bleek toch mogelijk om juist bij het keren van het tij van de Commewijne de Surinamerivier op te varen en de zeilen zelfs te hijsen.  Ongemak, met grootzeil en genua, haalde Domburg juist bij het vallen van de avond maar het was al donker toen Perspectiev, enkel met genua varend, tastend in het duister het anker in de grond trok.